BYAMBAA

1. Уулын чинээ харыг туулайн чинээ цагаан дийлнэ- үнэн шударга, сайн сайхан гэдэг нь юунд ч дийлдэшгүй хүчтэй гэсэн утгатай.
Ойролцоо хэлц нь:    Үнэнээр явбал үхэр тэргээр туулай гүйцнэ.                Үнэн юм алд дэлэм, үгүй юм мухар сөөм
2. Үнэн үг хэлсэн хүнд хүн өшөөтэй
     Үхэр унасан хүнд нохой өшөөтэй-   Гарцаагүй үнэний тухай үг нь аливаа хүнд тэр болгон тааламжтай сонсогддоггүй боловч үнэн  мөрөөр явах шиг үнэтэй юм байхгүй гэсэн утгыг илтгэсэн.
Ойролцоо хэлц нь: Давс шорвог боловч идээний амтанд тустай                       Үнэн үг чихэнд харш ч хэрэгт тустай
                                     Үнэн үг хатуу боловч хожмын амьдралд тустай                  Үхэр мал биеэнд харш ч амьдралд тустай
3. Ганцаас газар дүүрнэ
    Чимхээс атга дүүрнэ - Юм үзэгдлийн өсөж хөгжих жам нь өчүүхэн багаас эхлэх бөгөөд өчүүхэн бага гэж бүү чамла, хичээн тордвоос өсөж олширно гэсэн утгатай
Ойролцоо нь:  Ганцаар газар дүүрнэ,                                   Дуслыг хураавал далай
                           Дуслаас далай болно                                      Дуулсныг хураавал эрдэм
4. Урьдах юм ул болж
     Удаах нь зул болно - Юмс үзэгдлийн шинэ нь хуучнаа үгүйсгэн хөгждөг жам хуультай гэсэн утгатай
Ойролцоо нь: Цаг цагаараа байдаггүй
                           Цахилдаг хөхөөрөө байдаггүй
5. Аавын хүү алагтай цоогтой
    Арын мод урттай богинотой- Хүмүүсийн зан чанар, үзэл бодол, үйл ажиллагаа нь өөр өөрийн өвөрмөц онцлогтой тул бүгдийг нь адил мэтээр үзэж болохгүй.
Ойролцоо нь: Олон хүн сайнтай муутай
                           Ой мод урттай богинотой
6. Сохорын газар сохор
Доголонгийн газар доголон- Ахуй нөхцөлд дасан зохицож, нийтийн ёс журмыг сахин амьдрах нь зүйтэй гэсэн утгатай.
Ойролцоо нь: Усыг нь уувал ёсыг нь дага                                  Ёс сөрвөл мохох
                                                                                                               Журам дагавад дэгжих
7. Нэг үхрийн эвэр доргивол
    Мянган үхрийн эвэр доргино- Нэг хүний алдаа эндэгдэл өөр олон хүнд хор учруулна гэсэн утгатай
Ойролцоо нь: Нэг тэмээний хорголд                                          Буман хэргийн боолт нэг
                           Мянган тэмээ халтирна                                      Түмэн хэргийн түлхүүр нэг
8. Ороо нь ороогоороо
    Жороо нь жороогооороо - Аливаа хүн нь өөрийн хэр хэмжээ, үзэл бодол, хүсэл сонирхолоороо ойр төсөөтэй хүнтэй холбоотой байдаг гэсэн утгатай.
Ойролцоо нь: Сайн нь сайнаараа
                           Муу нь муугаараа
9. Илжигний чихэнд ус хийсэн ч сэгсэрнэ
    Алт хийсэн ч сэгсэрнэ. - Хүний хэлж ярьсан зүйлээс өөртөө ашигтайг авч чадахгүй хүн илжигтэй адил гэсэн үг
Ойролцоо нь: Тэнгэрийг магтаад ч нэмэргүй
                           Тэнэгийг хараагаад ч нэмэргүй
10. Амьд хүн аргатай
      Аргалын гал цогтой- Хүн ямар ч бэрхшээлийг арга ухаанаар ялж чадах тул амьд байж, аятай тохитой амьдрахаас илүү зүйл үгүй гэсэн утгатай.
Ойролцоо нь: Амьд явбал алтан аяганаас ус ууна                                  Амьд хүн аргаа олно
                                                                                                                                Алтан хараацай үүрээ засна
11. Хүний эрхээр жаргахаар
       Өөрийн эрхээр зов- Хүнд эрх чөлөө шиг үнэ цэнэтэй зүйл байхгүй бөгөөд эрх чөлөөтэй л байвал хэчнээн зовж зүдэрч байлаа ч гэсэн бусдын эрхэнд байснаас хавьгүй илүү гэсэн утгатай
Ойролцоо нь: Хүний эрхээр тос уухаар
                           Өөрийн эрхээр ус уу
12. Эрийг бүү бас
       Далайг бүү янд- хүнийг голж шилж дорд үзэж болохгүй гэсэн утгатай
Ойролцоо нь: Дахан дор эр
                           Даахин дор хүлэг